Railverkeerstechniek

Railverkeerstechniek is het specialisme dat het verband legt tussen de gebruiksmogelijkheden van de spoorweginfrastructuur voor treinbewegingen, ruimtelijke vormgeving en (details van de) treindienstbeheersings- en beveiligingsmiddelen.

FIS en RVTO

De basis voor het railverkeerstechnisch ontwerp (RVTO) wordt gevormd door het Functioneel Integraal Systeemontwerp (FIS). Onder integraal wordt voor beveiliging verstaan: beveiliging (interlocking of vrije baan beveiliging), kabels, buitenelementen, etc. In het ontwerpproces legt het FIS de basis voor de maakbaarheid en gebruikswaarde, doorgaans gebeurt dit door een keuze uit varianten. Het is de vertaling van klanteisen voor het project (CRS, Custom Requirement Specification), onderdeel van Systems Engineering.

Vroeger gebeurde dit met “ouderwetse” tekeningen (zie Symbolen en Benamingen op Beveiligingstekeningen), maar het gebruik van automatiseringsmiddelen is al jaren sterk in ontwikkeling en zal nog enige tijd doorgaan. In Nederland is Loxia een belangrijke speler op dit gebied.

Data engineering

Data-engineering is het proces van het beschrijven van de configuratiegegevens van een specifieke technische installatie. Het is het aanpassen van een generiek beveiligingssysteem voor een specifieke locatie: een specifiek (deel van een) emplacement en/of baanvak.  In dit proces wordt de relatie gespecificeerd tussen de veldelementen, hun parameters en hun relaties. Denk aan lijsten met seinen, wissels, secties, blokken, etc. Relaties zijn functioneel en topologisch. De laatste identificeren bijvoorbeeld de aaneenschakeling van veldelementen die een rijdende trein tegenkomt. Een functionele relatie is die tussen een wissel en het sein dat zo’n wissel beveiligt.

De logische regels waarmee een beveiligingssysteem wissels en seinen bestuurt maakt hier geen deel van uit, want dit is vastgelegd in nationale regels en voorschriften en is voor systeemontwerp (in hardware - bijv. Relais - of software - bijv. een elektronische interlocking) een eenmalige activiteit (dat wordt vastgelegd bij de ontwikkeling).

Met zo’n railverkeerstechnisch ontwerp moeten de volgende vragen beantwoord zijn:

• waar moeten seinen worden geplaatst

• welk type seinen moet worden geplaatst

• welke routes en snelheden zijn gewenst

• welke kabellengtes moeten worden aangelegd

• etcetera.

Ervaren ontwerpers kennen veel meer use cases en kunnen tot in detail zo’n railverkeerstechnisch ontwerp opstellen.

Er is door de UIC een dataformaat ontwikkeld voor de uitwisseling van gegevens binnen de spoorwegsector met de naam railML, gebaseerd op het XML-dataformaat.

Voorbereiding realisatie

Bij ontwerp en aanbesteding kan de opdrachtgever uit verschillende scenario’s kiezen. Leveranciers kunnen op basis van een railverkeerstechnisch ontwerp te maken krijgen met nationale verschillen of verschillen per projectaanpak.

Bij de conventionele beveiliging in Nederland wordt het leverancierssysteem "tot aan het kabelaansluitrek" geleverd. De veldelementen kunnen door derden worden geleverd en aangelegd.

De interfaces binnen de beveiligingsarchitectuur kunnen ook anders afgesproken worden, detail-ontwerpactiviteiten worden overeenkomstig daarmee tussen verschillende partijen verdeeld.

Bij Europese standaardisatie (ERTMS, EULYNX) wordt de Europees afgesproken referentie-architectuur van belang, deze beperkt de vrijheidsgraden ter bevordering van interoperabiliteit en marktwerking.