Het sein als functievervuller
- 10 sep
- 4 minuten om te lezen
Bijgewerkt op: 16 okt
Algemeen
Met het woord sein wordt het apparaat bedoeld waarmee een sein gegeven wordt. Gewoonlijk is dat een paal met één of meer lichten en/of borden. Het seinbeeld is het beeld dat het sein laat zien. Sommige seinen tonen altijd hetzelfde seinbeeld. Een voorbeeld is een bord.
Seinen worden gebruikt als Mens Machine Interface om de toestemming om te rijden, inclusief de voorwaarden en de beperkingen vanuit de beveiliging kenbaar maakt aan (de bestuurder van) de trein. Seinen zijn de de functievervullers van de functie rijtoestemming of autorisatie. Voorbeelden hiervan zijn de functievervullers seinen en cabinesignalering.
Is het spoor veilig berijdbaar dan kan de machinist toestemming krijgen om te rijden over het voor hem bestemde spoorgedeelte. Deze toestemming kan worden gegeven of beperkt d.m.v.:
Met langs het spoor staande seinen en/of door cabinesignalering;
Mondeling c.q. schriftelijk, als regel wanneer door technische middelen geen volledige garantie op veilige berijdbaarheid kan worden gegeven.
Met geluidssignalen, de lichten van een trein, handsignalen, vlaggen etc.
De toestemming is beperkt tot de te berijden afstand en bevat aanwijzingen over de maximale rijsnelheid.
Functievervullers per type
AY Sein
Het sein type AY; Foto NA.
Lichtsein met drie kleuren (rood, geel en groen), ontwikkeld door de Alkmaarsche IJzer- en Metaalgieterij (nu VRS) (vandaar de aanduiding AY). Het volgt het type D sein van GRS op.
AY-seinen worden toegepast als blok- beveiliging of op emplacementen en hebben de functie van hoofdsein, voorsein of rangeersein. Het zijn de meest gebruikte hoofd- en voorseinen langs het Nederlandse spoor. Het hoofdsein bestaat doorgaans uit drie aspecten met de kleuren rood, geel, groen met voor elke kleur een eigen lamp/optisch systeem in een gemeenschappelijke kast. Het voorsein bestaat uit 2 aspecten met de kleuren geel en groen. De AY-seinen worden uitgevoerd op paal en in een portaal.
Het optisch systeem van een AY-sein bestond vroeger uit een lamp (30W-10,2V), een gekleurde lens (rood, geel of groen) en een blanke Fresnel trappenlens met ingegoten spreidlens ("hot-spot") eventueel nog extra voorzien van een 20°-lens voor betere zichtbaarheid in bogen.
De trappenlens zorgt voor een lange smalle lichtbundel. De lens moet zo geplaatst worden dat de "hot-spot" een gedeelte van de bundel onder een hoek van 45 graden afbuigt.
Als het lichtsein in of voorbij een boog staat voldoet de trappenlens alléén niet meer omdat de machinist te laat in de bundel komt of er te vroeg uitgaat. Het is daarom noodzakelijk in bogen met een straal kleiner dan 1500 m een spreidlens toe te passen, die zorgt dat de bundel breder wordt.
De spreidlens is een voorzetlens, d.w.z. hij wordt vóór de trappenlens gemonteerd. Een asymmetrische spreidlens kan de lichtbundel 20° naar links of naar rechts spreiden. Dit hangt af van de manier van aanbrengen.
Tegenwoordig zijn AY seinen ook uitgerust met “lampunits” die bestaan uit lichtgevende diodes, zgn. LED unit (VIRLU210) of is de gloeilamp vervangen door een retrofit LED lamp.
Het zal duidelijk zijn dat een LED-sein niet één-twee-drie de uitvoering met lamp kan hebben vervangen, immers de zichtbaarheid moet in alle situaties minstens net zo goed zijn als bij het sein met gloeilamp en lenzen.
Dezelfde mogelijkheden voor de uitvoering zijn er voor de dwergseinen (MF seinen)
Meer over LED seinen
De eerste toepassing van LEDs in seinen was in de AHOB boomlampen. Op dat moment waren er alleen nog rode LEDs van voldoende lichtsterkte op de markt en werd alleen in tunnels in Zwitserland gebruik gemaakt van LEDs i.v.m. hun lange levensduur.
Even later volgden de LED units in de overweg knipperlichten (XC seinen). Ze vielen bij de overwegenbeheerder bijzonder in de smaak, omdat het aan en uit gaan van een LED-seinaspect zo abrupt was in vergelijking met de gloeilampen, die altijd wat voor en na gloeiden, mede om de levensduur te verlengen. Ze werden daarom als veel opvallender ervaren.
Lichtseinen met led’s hadden aanvankelijk het bezwaar dat ze bij nacht niet konden worden gedimd. Bij de nieuwe generatie led-seinen is dat wel mogelijk.
In 2003 werden voor het eerst LED-seinen met lange levensduur toegepast, op Amsterdam – Utrecht. Speciale maatregelen bij ontwerp moesten voorkomen dat een defect in de elektronische aansturing van zo’n veiligheidscomponent tot een zgn. veiligheidsstoring leidt (bijv. een defect bij knipperen leidt tot continu branden) en dat er voldoende stroom liep om de lampbewaking circuits te laten werken. Die waren weliswaar niet nodig, maar zaten nou eenmaal in de beveiligingsschakelingen (B-relais, EBS en VPI) en het is niet aantrekkelijk bij vervangen van een lamp door een LED module gelijk ook de beveiliging te moeten aanpassen.
Voor de AY en MF seinen is een LED vervanger voor de gloeilamp (VIRLU) ontwikkeld en zijn ook Retrofit LED units beschikbaar waarmee een op een de gloeilamp kan worden vervangen.
Inmiddels worden overal LED-seinen toegepast. Naast de 3 kleuren rood, geel en groen van de hooggeplaatste seinen en de dwergseinen worden tegenwoordig ook alle witte uitvoeringen in LED techniek geleverd zoals WIBR, WUBO, vertreklichten e.d. Ook de cijferbakken worden uitgerust met LED’s, waarbij led units die de lampen in de zgn Velsin bakken vervangen en een nieuwe generatie matrixsignaalgevers (MSGw2) bestaan.
Bronnen en links:
Regeling Spoorverkeer, met bijlage 4 daarbij;
Opmerkingen